معنای یلدا چیست؟
یلدا به معنای زایش است واژه «شب چله» هم بدین معناست که چهل روز اول زمستان را «چله بزرگ» و بیست روز بعد از آن را «چله کوچک» نامیده‌اند. و در قدیم گاهشمار باستانی در بین کشاورزان تقسیم‌بندی چهل روزه داشته‌است.
شب یلدا که به عنوان یکی از شب‌های مقدس در ایران باستان مطرح بوده به‌صورت رسمی توسط داریوش بزرگ از سال ۵۰۲ پیش از میلاد در تقویم رسمی ایرانیان باستان راه یافته است. جشن‌هایی که در این شب برگزار میشود، یک سنت باستانی است. مردم که کشاورزی، بنیان زندگی آنان را تشکیل می‌داد و در طول سال با سپری شدن فصل‌ها بر اثر تجربه و گذشت زمان توانستند کارها و فعالیت‌های خود را با گردش خورشید و تغییر فصول و بلندی و کوتاهی روز و شب و جهت قرار گیری ستارگان تنظیم کنند.
آنان مشاهده می‌کردند که در بعضی ایام و فصول روزها بسیار بلند میشود و در نتیجه در آن روزها، از روشنی و نور خورشید بیشتر می‌توانستند استفاده کنند. این اعتقاد پدید آمد که نور و روشنایی و تابش خورشید نماد نیک و موفقیت بوده وشب را نماد تاریکی و ظلمت میدانستند. اقوام آریایی دریافتند که کوتاه‌ترین روزها، آخرین روز پاییز و شب اول زمستان است و بلافاصله پس از آن روزها به تدریج بلندتر و شب‌ها کوتاهتر میشوند، از همین روشب یلدا را شب زایش خورشید نامیدند.
تاریخ شب یلدا
شب یلدا به بلندترین شب سال بعد از غروب آفتاب ۳۰ آذر (آخرین روز پاییز) تا طلوع آفتاب در ۱ دی (نخستین روز زمستان) گفته میشود. خانواده‌های ایرانی در شب یلدا، معمولاً شامی فاخر و همچنین انواع میوه‌ها رایج‌تر از جمله هندوانه و انار و آجیل های مخصوص را مهیا و دور هم میل می‌کنند. در این جشن سرو تنقلات، شاهنامه‌خوانی،قصه‌گویی بزرگان خانواده برای دیگر اعضای فامیل و همچنین فال‌گیری با دیوان حافظ رایج است.
خوراکی‌های مخصوص شب یلدا چیست؟
در کل، خوراکی‌هایی چون آجیل، انار، هندوانه، سبزی‌پلو با ماهی و گاهی آش رشته، به همراه نوشیدن شراب سرخ همگی از رسم‌هایی هستند که در شب یلدا خانواده‌های ایرانی را گرد هم می‌آورند.
برای جشن گرفتن میلاد مهر، سفره‌ای پهن میشود که به آن سفره یلدا یا چله می‌گویند و با گونه‌هایی از خشکبار، انار دان شده یا هندوانه تزئین میشود. انار و هندوانه از مهم‌ترین پیش‌نیازهای شب یلدا هستند. همچنین خشکبار مانند برگه هلو و زردآلو و آجیل شب یلدا نیز در ایران هواداران بسیاری دارد.
برای نیاکان ایرانی‌ها که به آئین مهر دلبستگی داشتند، رنگ سرخ نماد نور خورشید بوده است. رنگ سرخ انار و هندوانه و گزینش سیب سرخ و سنجد در سفره شب یلدا چه بسا اشاره به همین موضوع داشته‌است.
آجیل مخصوص شب یلدا
آجیل یک بخش اصلی در جشن شب یلدا محسوب می شود. این خوراکی های مغذی ویتامین های زیادی دارد که علاوه بر اینکه سیستم ایمنی بدن را افزایش می دهد و بدن را در برابر بیماری های زمستانی مصون نگه میدارد، از ابتلا به بیماری ها حادی مثل بیماری ها قلبی، سرطان و قند خون نیز جلوگیری می کند.
به دلیل تنوع آجیل ها و میوه های خشک هایی مثل کشمش و توت، ترکیب های فراوانی وجود دارد آجیل های زمستانی و آجیل شب یلدا بصورت شیرن و خام مصرف میشوند در ادامه با محتویات این آجیل خوشمزه بیشتر آشنا می شوید.
آجیل یلدا
آجیل چهار مغز
یکی از معروف ترین آجیل های شب یلدا آجیل چهار مغز است که ترکیبی از پسته، فندوق، بادام درختی و بادام هندی است.
این مغزها به دلیل طبع گرمی که دارند مناسب ترین خوراکی برای شب های سرد زمستان هستند چراکه هم وجودمان را گرم نگه میدارند و هم مهمانی را گرم و صمیمی می کنند.
آجیل مشکل گشا
آجیل های شب یلدا فقط به مغز ها و تخمه های مختلف ختم نمی شود. در خیلی از شهر های ایران از جمله خراسان میوه های خشک درست می کنند که جزئی از سفره شب چله است. یکی از معروف ترین و محبوب ترین نوع آجیل ها، مشکل گشا می باشد که شامل مخلوط نخود و کشمش است. از آنجایی که معمولا آجیل ها به صورت شور و تف داده مصرف میشوند، مصرف میوه های خشک که شیرین، ملین و البته مغذی هستند میتواند مفید باشد.
علاوه بر نخود و کشمش میوه های خشک دیگری مثل انجیر، توت ، آلو ، زردآلو نیز بخشی از ترکیب آجیل های میوه خشک است. حتی می توان از چیپس میوه میکس نیز استفاده کرد.
پسته در آجیل شب یلدا :
با خوردن پسته در یک وعده بیش از 10 درصد از ارزش روزانه مس، ویتامین B6، تیامین B1، منگنز و فسفر را تامین می کنید.همانطور که میدانید کمبود ویتامین B6 منجر به ناکارآمدی دستگاه ایمنی برای مقابله با عفونت میشود. همچنین مصرف پسته به ساخته شدن مناسب گلبول‌های قرمز خونی کمک می‌کند و درمان کننده مک خونی می باشد.
خوردن پسته میل جنسی را تقویت و ذهن را تقویت می‌کند.
فندق در آجیل شب یلدا :
فندق یک منبع خوب از ویتامین‌های B1، B2 و B6 است.
این ویتامین ها برای خون سازی و مغز بسیار مفید هستند و مصرف آن برای کودکان در حال رشد بشدت توصیه می شود .
فندق به دلیل داشتن ویتامین E باعث جلوگیری از بیماری‌های عروق سیاهرگ قلبی و سرطان می شود .
روغن فندق بهترین منبع شناخته شده ویتامین E است که برای سلامت ماهیچه‌های قلب و دیگر ماهیچه‌های بدن ضروری است.
بادام در آجیل شب یلدا :
بادام یکی از محبوب ترین آجیل های درختی در جهان است.آنها بسیار مغذی و سرشار از چربی های سالم، آنتی اکسیدان ها، ویتامین ها و مواد معدنی از جمله مس و منیزیم هستند.
به طور کلی، بادام غنی ترین منبع غیر حیوانی کلسیم می باشد.
استخوان ها و دندان هایتان را با استفاده از فسفر موجود در بادام، می توانید تقویت کنید.
گردو در آجیل شب یلدا :
گردو منبع بسیار خوبی از چندین ویتامین و مواد معدنی است، از جمله: فلز مس. این ماده معدنی به سلامت قلب کمک می کند. همچنین به حفظ عملکرد استخوان، اعصاب و سیستم ایمنی کمک می کند.
اسید فولیک. اسید فولیک که به نام فولات یا ویتامین B9 نیز شناخته می شود، عملکردهای بیولوژیکی مهمی دارد. کمبود اسید فولیک در دوران بارداری ممکن است باعث نقص مادرزادی شود.
فسفر. حدود 1 درصد از بدن شما از فسفر تشکیل شده است، ماده معدنی که عمدتا در استخوان ها وجود دارد. عملکردهای متعددی دارد.
ویتامین B6. این ویتامین ممکن است سیستم ایمنی بدن شما را تقویت کرده و از سلامت اعصاب حمایت کند. کمبود ویتامین B6 ممکن است باعث کم خونی شود.
منگنز. این ماده معدنی در بیشترین مقدار در آجیل، غلات کامل، میوه ها و سبزیجات یافت می شود.
ویتامین E. در مقایسه با سایر آجیل ها، گردو حاوی سطوح بالایی از نوع خاصی از ویتامین E به نام گاما توکوفرول است.
توت خشک در آجیل شب یلدا :
توت خشک یک مکمل غذایی کامل است ، توت حاوی مقدار زیادی آب، کربوهیدرات، ویتامین‌ها، کاروتنوئید، و ریز مغذی‌هایی است که می‌توانند به طور موثر حجم خون را افزایش دهند. همچنین منبع بسیار غنی از آهن و پروتئین است و میتواند در رفع کم خونی و نیز افزایش انرژی مورد نیازبدن بدون نگرانی از چاقی واضافه وزن موثر باشد.
کشمش در آجیل شب یلدا :
کشمش سرشار از آهن، پتاسیم، کلسیم و ویتامین‌های گروه Bاست از طرفی کشمش دارای خواص آنتی اکسیدانی است و از تخریب سلولی جلوگیری می‌کند.
فیبر موجود در کشمش از سرطان کولون و از رشد غیرمعمول سلول‌ها جلوگیری می‌کند و موجب کنترل قند خون در بدن میشود.
انجیر در آجیل شب یلدا:
انجیر حاوی کلسیم، پتاسیم و منیزیم است که همگی به سلامت استخوانها کمک می کنند. همچنین تراکم استخوان را بهبود میبخشد و تجزیه استخوان ها را که با افزایش سن شروع میشود، کاهش میدهد. کلسیم برای حفظ استخوانهای سالم بسیار مهم است و انجیر یکی از بهترین منابع آن است.
کلام آخر :
شب یلدا یکی از مهم ترین جشن های کهن ما ایرانیان است و در هر گوشه از کشور دارای رسم و رسومات بسیار مختلفی است. آجیل و خشکبار یزدان بخش در همه ی جشن ها و رسم و رسومات کهن ایرانی در کنار شما حضور دارد و بهترین ها را برای هم میهنان عزیزش آرزو دارد.
اگر دوست دارید از خواص و فواید انواع آجیل و خشکبار مطلع گردید به مجله سلامت سایت ما سری بزنید-مجله سلامت